Republicado con autorización de http://discapacitodos.com/
Desde que a revolución industrial pariu os medios audiovisuais o mundo da educación viuse infestado de ogros e princesas. Curiosamente, como Ianus, o deus romano de dúas caras que simboliza as transicións e que dá nome a Xaneiro, os ogros e as princesas audiovisuais son, en educación, o mesmo ente con diferentes fachadas. Tanto grandes salvadores chamados a revolucionar a educación, como verdugos implacables que veñen sumir ás futuras xeracións no pantano da superficialidade e a incultura.
A invención do cinema vaticinou a morte das escolas e os seus mestres. Así, sucesivamente, a radio, a televisión, os computadores, os smartphones… convertéronse, por rigorosa orde, no malo maloso, o Goldfinger e o Dr. Non duns mestres 007, con licenza para catear. Con máis colorins, con máis tirón mediático, con máis atractivo e con maior comodidade. Sen saír da súa casa, señora. Que o teño barato. Coñecemento de marca. A bo prezo. Todo satisfacción.
Paralelamente o mesmo cinema, a mesma radio, a tele, a informática toda e os teléfonos intelixentes coa súa miríada de aplicacións e funcionalidades, foron caracterizados como ese mal satánico que distrae do importante e non serve para nada. Fogos de artificio para pasar o intre.
A realidade é que todos os elementos mencionados pasaron polas aulas sen pena nin gloria, e sen deixar apenas pouso. Facilitaron a vida do profesorado e encheron de cor a vida dos alumnos, sobre todo en certas etapas. Pero non acabaron cos mestres, nin cos libros de texto, nin cos cadernos… Nin sequera acabaron cos encerados, que se se dixitalizaron pasando a ser, de vez, as pantallas de proxección máis caras da historia.
Propoño poñer en marcha o Delorean, ou a máis compostelá FluzoVespa, de Nacho Mirás Fole, para darnos un paseo temporal polo século XIX. Supoñamos que da nosa visita ao Españistán decimonónico traémonos a un bo cirurxián. Á nosa chegada, e para que non se aburra, depositámolo nun dos quirófanos do CHUS e pedímoslle que proceda ao seu. A súa reacción pode variar entre gritar despavorido e caer en posición fetal. Pero, de seguro, non sabería por onde empezar a tarefa, o pobre, nin coa axuda de todo o equipo de adxuntos, MIRes e enfermeiras que se puidesen dar cita á súa ao redor.
Supoñamos agora que, en lugar de traernos a un cirurxián, traémonos a un mestre. Á nosa chegada facemos o propio e depositámolo nunha aula calquera. Talvez erga a cella un pouco ao ver as pintas que nos gastamos, o computador sobre a mesa e o proxector colgando do teito. Pero pasado ese susto inicial, agarrado ao xiz como un naufrago ao seu bote salvavidas, empezaría a clase sen pena nin gloria. E ao final da mañá ninguén diría que non é un profe máis.
Isto é así pola propia natureza do proceso de ensino-aprendizaxe. O que determina o seu éxito (ou fracaso) é, por unha banda, a capacidade do profesor para guiar, estimular e animar ao alumnado; e por outra, a disposición e habilidade do alumnado para procesar no seu cerebro a información manexada apropiándose dela e transformándoa en coñecemento.
Todo o demais é accesorio. Nin ogro nin princesa. Puro complemento e ferramenta.
Como eses músicos ambulantes que poboan os vídeos virais tocando calquera instrumento improvisado. É o músico e non o instrumento, o profesor e non o recurso educativo, o que converte o son en música e a información en coñecemento.